ROY KLOPPER
Persbericht uit de Telegraaf van 15 juli 2024 (https://www.telegraaf.nl/nieuws/2047828316/de-kunst-van-het-vierdaagsekruisje-traditie-en-vakmanschap-in-zeist)
NIJMEGEN/ZEIST – Zo’n veertigduizend glimmende Vierdaagsekruisjes, waarvan ongeveer de helft met de hand beschilderd, liggen weer klaar in de kluis van de marsleiding in Nijmegen. Tot afgelopen week is er in Zeist aan gewerkt. Vanaf dinsdag is het aan de circa 45.000 wandelaars om er komende vrijdag eentje te kunnen opspelden.
Geconcentreerd zit Jhonnie Jankie (75) achter zijn werktafel bij de firma Van Veluw in Zeist die al sinds jaar en dag de Vierdaagse-medailles vervaardigt. Telkens weer een enorme klus, die al in oktober wordt opgepakt teneinde ’s zomers op tijd te zijn voor de volgende marseditie. De al vele jaren pensioengerechtigde metaalbewerker rijdt vrijwel dagelijks vanuit zijn woonplaats Den Haag naar het midden van het land om zijn faam als ’Vierdaagse-Rembrandt’ luister bij te zetten. „Ik beschilder ongeveer twintigduizend kruisjes per jaar.”
Meerdere soorten kruisjes
Het is een misvatting dat er slechts één soort Vierdaagsekruisje bestaat. Afhankelijk van het aantal geslaagde deelnames krijgen wandelaars de onderscheiding in een met blauwe, groene of witte accenten opgesierde variant die na het beschilderen in een oven op 1200 graden zijn geëmailleerd. En dan zijn er nog exemplaren met en zonder kroontjes. Voor menigeen is het herkennen van al die verschillende medailles welhaast hogere wiskunde, maar Jankie kent het klappen van de zweep. „Ik doe dit werk al sinds ik in 1979 vanuit Suriname in Nederland belandde”, zo meldt de Hagenaar.
Lees verder onder de foto
© MENNO BAUSCH FOTOGRAFIE
Johny emailleert de medailles
Ondanks zijn gevorderde leeftijd beschikt hij nog altijd over een vaste hand. „Die is me gelukkig door moeder natuur gegeven en verder pas ik bij feestjes op met de alcohol om trillen te voorkomen.” Aan stoppen wil hij absoluut niet denken: „Wat moet ik de hele dag thuis? Mijn vrouw, die ook bij Van Veluw werkte, zit daar ook. Als je dan beiden niks gaat zitten doen, krijg je snel ruzie.” Jhonnie prijst zich gelukkig met af en toe wat afwisseling: „Ik beschilder ook de geëmailleerde uniformspeldjes voor de KLM en we hebben hier ooit nog wat uniformstukken voor de toenmalig Surinaamse president Bouterse gemaakt.”
Breed scala aan klanten
Directeur Wouter van Veluw haast zich te melden dat de voortvluchtige oud-legerleider niet meer tot de klantenkring behoort. Veel andere bekende instituten nog wel. Zo tekent de firma voor de zogeheten dennenappel, die jaarlijks wordt uitgereikt aan de winnaar van de KNVB-beker. Ook medailles en schalen van de hockey- en volleybalbond komen uit de Zeister bossen, net als emblemen op baretten, uniformen en zelfs vaandelstokken en het draaginsigde Veteranen van Defensie. Maar ook carnavalsverenigingen, bisdommen en politiekorpsen behoren tot Van Veluws klantenkring, net als gemeenten die zich onder meer melden voor burgemeesterskettingen.
Lees verder onder de foto
© MENNO BAUSCH FOTOGRAFIE
Khalid behandeld de medailles in een spoelbad
Maar met deelnemers uit 87 landen die allemaal moeten worden gedecoreerd, is de Nijmeegse Vierdaagse wel een heel voorname klant voor de Zeister firma. Volgens de directeur worden de koninklijk erkende kruisjes dan ook met veel liefde en aandacht vervaardigd. „We realiseren ons dat de wandelaars elk jaar weer een prachtige prestatie leveren. Wij besteden dan ook veel aandacht aan hun beloning. De medailles worden dan ook niet alleen handmatig geschilderd, maar ook de kroontjes en ringetjes aan het kruisje worden er stuk voor stuk met de hand op gesoldeerd.”
Handwerk
Zo is elk Vierdaagse-kruisje een fraai stuk handwerk dat in de wacht kan worden gesleept met vier dagen inspannend voetenwerk. En voor wie maar lang genoeg een beetje stug doorloopt, gloort het échte klatergoudgoud: de medailles die horen bij vijftig deelnames en meer zijn van echt massief zilver gemaakt en die van zeventig en meer van 14 karaats goud. Directeur Van Veluw verklapt dat in het nog nooit eerder uitgereikte kruisje dat recorddeelnemer Bert van der Lans drie jaar geleden ontving na zijn 71e deelname voor 1500 euro aan goud was verwerkt. „Met de huidige goudprijs is die waarden inmiddels verdubbeld.”.
Lees verder onder de foto
© MENNO BAUSCH FOTOGRAFIE
Björk bevestigd het lintje en haakje aan de medailles
Van Veluw, die met ruim veertig personeelsleden werkt, mag dan jaarrond bezig zijn met de Vierdaagse, zelf is hij nooit present bij de intocht over de vermaarde Via Gladiola. Ook komende vrijdag schittert hij door afwezigheid in Nijmegen: „De marsweek is elk jaar mijn eerste vakantiegelegenheid. Zodra de wandelaars van start gaan, zit onze taak er op.”